Egzamin gimnazjalny 2013 język polski 7-11

Przeczytaj tekst i wykonaj zadania 7–11.

POTOP (fragment)

Kmicic1 spojrzał… i dusza zatrzęsła się w nim z przerażenia.
Byli to Szwedzi.
Ukazali się tak blisko, że cofać się było niepodobna, zwłaszcza iż orszak królewski miał konie pomęczone. Pozostawało tylko przebić się lub zginąć albo pójść w niewolę. Zrozumiał to w jednej chwili nieustraszony król2, więc chwycił za rękojeść szpady!
– Osłonić króla i nazad! – krzyknął Kmicic.
Tyzenhauz3 z dwudziestu ludźmi w mgnieniu oka wysunął się na czoło, lecz Kmicic, zamiast złączyć się z nimi, ruszył drobnym kłusem przeciw Szwedom.

Miał zaś na sobie szwedzki strój, ten sam, w któren przebrał się wychodząc z klasztoru, więc owi Szwedzi teraz nie pomiarkowali, co to za jeden. Widząc dążącego przeciw sobie w takim stroju jeźdźca, prawdopodobnie poczytali cały orszak królewski za jakiś własny podjazd4, bo nie przyspieszyli kroku, tylko kapitan dowodzący wysunął się przed pierwszą trójkę.
– A co za ludzie? – spytał po szwedzku, patrząc na groźną i bladą twarz zbliżającego się junaka5.

Kmicic najechał nań tak blisko, że prawie trącili się kolanami, i nie odrzekłszy ni słowa, wypalił mu w samo ucho z pistoletu.

Okrzyk zgrozy wyrwał się z piersi rajtarów6, ale potężniej jeszcze zabrzmiał głos pana Andrzeja:
– Bij!
I jako skała oderwana od opoki7, tocząc się w przepaść, druzgoce wszystko w biegu, taki on runął na pierwszy szereg niosąc śmierć i zniszczenie. Dwaj młodzi Kiemlicze8, podobni do dwóch niedźwiedzi, skoczyli za nim w zamęt. Stukot szabel o pancerze i hełmy rozległ się jak huk młotów, a wnet zawtórowały mu wrzaski i jęk.
Przerażonym Szwedom zdawało się w pierwszej chwili, że to trzech wielkoludów napadło ich w dzikim parowie górskim. Pierwsze trójki cofnęły się, zmieszane, przed strasznym mężem, a gdy ostatnie wydobywały się dopiero spoza zakrętu, środek stłoczył się i zwichrzył.

Konie poczęły gryźć się i wierzgać. Żołnierze z dalszych trójek nie mogli strzelać, nie mogli iść na ratunek przodowym, którzy ginęli bez ratunku pod ciosami trzech olbrzymów. Próżno się złożą, próżno sztychów9 nadstawią, tamci łamią szable, przewracają ludzi i konie. Kmicic zdarł konia, że aż kopyta jego zwisły nad głowami rajtarskich rumaków, sam zaś szalał, siekł, bódł. Krew zbroczyła mu twarz, z oczu szedł ogień, wszystkie myśli w nim zgasły, została tylko jedna, że zginie, lecz Szwedów musi zatrzymać. Ta myśl przerodziła się w dzikie jakieś uniesienie, więc siły jego potroiły się, ruchy stały się podobne do ruchów rysia: wściekłe, jak błyskawice szybkie. I nadludzkimi ciosami szabli kruszył ludzi, jak piorun kruszy młode drzewa.

1 Andrzej Kmicic – główny bohater Potopu H. Sienkiewicza.
2 Król – Jan Kazimierz, polski władca w latach 1648–1668.
3 Tyzenhauz – dworzanin króla Jana Kazimierza.
4 Podjazd – konny oddział żołnierzy.
5 Junak – odważny młody mężczyzna, śmiałek.
6 Rajtarzy – tu: szwedzcy żołnierze.
7 Opoka – skała, kamień.
8 Kiemlicze – żołnierze Kmicica; bracia bliźniacy.
9 Sztych – ostre zakończenie broni białej, np. szpady.